Krachtenveldanalyse

Bij een issue in een gemeente spelen allerlei actoren en factoren een rol. Met factoren bedoelen we trends, ontwikkelingen, gebeurtenissen en dergelijke die een rol spelen bij (het ontstaan van) het issue. Met actoren bedoelen we de spelers in het gemeentelijk 'krachtenveld'. De actoren hebben bepaalde standpunten ten aanzien van de organisatie en het issue. Die standpunten kunnen uiteen lopen en zelfs strijdig zijn. We spreken daarom wel van een Arena van actoren. Actoren verschillen van elkaar wat betreft de invloed die ze kunnen uitoefenen op het (verloop van het) issue en op de gemeente. Maar over het algemeen zullen alle actoren (het verloop van) het issue willen beïnvloeden. Daarom is het van belang de omgeving, en vooral de relevante actoren daarin, te analyseren en in kaart te brengen. Dat kan op een mindmap-achtige manier. Op de site van Beleidsimpuls worden de stappen om zo'n mindmap te maken op een rijtje gezet. De mindmap kan vervolgens worden uitgewerkt tot een actoren-factoren model.

Om van Mindmap naar Model te gaan is het nodig te focussen. In een mindmap kan nog van alles en nog wat aan de orde zijn en ook door elkaar (er is geen hiërarchie in belangrijkheid). Een model is een schematische vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, wat wil zeggen dat daarin juist niet alles (en nog wat) aan de orde is. De vraag is dus wat het belangrijkste is in de mindmap om te kunnen focussen en om een model te kunnen maken. Daarbij is het natuurlijk van belang je af te vragen wat de beleidsmakers binnen de gemeente van belang (zouden) vinden. Zijn er verschillende standpunten binnen de gemeente ten aanzien van het issue? Is dat wat beleidsmakers belangrijk vinden ook dat wat vanuit communicatief standpunt het belangrijkste is? Waarom wel of niet?
Op de site van Boseoplossingen is een voorbeeld van een actoren-factoren model te vinden op het issue Duurzame Mobiliteit. Voor een ander voorbeeld, een actoren-factoren model op een issue rond afval klik hier


Er is verschil tussen wat de gemeente als zender vindt dat burgers moeten, kunnen en willen weten en wat burgers zelf vinden dat ze moeten, kunnen en willen weten.
Zender (gemeente)
Wat moet de burger volgens mij weten?
Wat kán de burger volgens mij weten?
Wat wil ik dat de burger weet?

Ontvanger (burger)
Wat moet ik weten (om ... te kunnen)?
Wat kan ik weten (waar kan ik aan komen, wat is 'behapbaar' voor mij)?
Wat wil ik weten?

Met het actoren/factoren model in de hand kan vervolgens de strategie bepaald worden voor de (nabije) toekomst. In een strategisch plan worden de verschillende overwegingen en stappen uiteen gezet. Wat zijn mogelijke ontwikkelingen, hoe ziet het krachtenveld van actoren (factoren) er uit en hoe kunnen we daarop inspelen? (bijvoorbeeld: positioneringsstrategie). Uiteindelijk uitmondend in een overzicht waarin de te nemen stappen concreet staan vermeld (klik hier [40 KB] voor een voorbeeld).

Framing
Informatie krijgt pas betekenis in een kader, zowel bij de zender als bij de ontvanger. Informatie voegt iets toe aan wat je al weet en vindt en je brein gaat er mee aan de slag om het in dat kader te plaatsen. Een frame is een interpretatieschema dat houvast biedt bij de vraag: “ja en wat moet ik daarmee?”. Bijv.: de prijs van een nieuwe computer zegt je op zich niet zoveel, maar krijgt pas betekenis door alles wat je er verder over weet: de prijs van je oude pc, de prijs die je vrienden voor hun nieuwe pc hebben betaald, de advertenties en reclame van verschillende bedrijven die pc’s in de aanbiedingen hebben, het bedrag dat je te besteden hebt, het merk van de pc, de inhoud van de pc, etc. Framing vindt voortdurend plaats, voor een groot deel zonder dat we er bij stilstaan. Maar als je als communicatieprofessional weet welke frames je doelgroep gebruikt, kun je die bij je communicatieactiviteiten inzetten. Bij monitoring, bij communicatieplanning en –uitvoering. Bijvoorbeeld: Het collegegeld wordt verhoogd met als boodschap: hoger onderwijs is een opstap voor een goedbetaalde carrière en dus is een hogere of marktconforme prijs gerechtvaardigd. Terwijl het publiek vooral denkt: hoger onderwijs is een burgerrecht voor iedereen. Het mag niet voorbehouden worden aan de rijken. De gevolgen van het kiezen van een frame kunnen verstrekkende gevolgen hebben. Komen gemeente en burgers tegenover elkaar te staan als autoritair en lastposten? Of spreken ze elkaar aan in te herkennen frames en komen ze daardoor nader tot elkaar?